Czeremcha Pospolita

[Gość Neitha]

CZEREMCHA POSPOLITA

gatunek drzewa lub dużego krzewu z rodziny różowatych. Znana także pod nazwami: czeremcha pospolita, śliwa kocierpka, trzemcha, czeremucha, smrodynia. Występuje w całej Europie, Azji Mniejszej i zachodniej Syberii[2]. W Polsce jest rośliną pospolitą.

WYGLĄD

Pokrój

Drzewo dorasta do 15 m, krzew od 0,5 do 4 m wysokości. Ma szeroką, jajowatą koronę i zwisające gałęzie. Roślina łatwo wytwarza pędy odroślowe, tworząc formę krzewiastą.

Pień

Często rozrasta się na wiele pni. Kora ciemnobrązowa do czarniawej, po roztarciu wydziela nieprzyjemny zapach, zbliżony do migdałów. Pędy grube. Na rocznych pędach nieliczne białawe przetchlinki.Pączki bardzo smukłe, spiczaste, przylegające do gałązek.

Liście

Jasnozielone, eliptyczne, wydłużone, bardzo gładkie, nieco skórzaste i połyskujące, ustawione skrętolegle. Blaszka liściowa o ostro i dość płytko piłkowanych brzegach, ma długość do 12 cm i posiada do 12 nerwów bocznych. Na spodniej stronie sinozielone, w kątach nerwów wyrastają kępki rudawych włosków. U podstawy blaszki występują 1–2, łatwo odpadające, zielonkawe gruczołki miodnikowe. Roztarte liście wydzielają silny zapach.

Kwiaty

Białe, oszałamiająco pachnące. Na brzegach korony delikatnie ząbkowane. Zebrane są w zwisający kwiatostan – grono o długości do 15 cm.

Owoce

Kuliste, błyszczące, czarne, słodkogorzkie pestkowce wielkości grochu. Średnica ok. 8 mm. Po rozgnieceniu lepkie.

ZASTOSOWANIE

W medycynie ludowej owocki czeremchy stosowano jako środek moczopędny, przeciwreumatyczny i przeciwbiegunkowy. Używano również jej kwiatów, liści i kory. Odwarami z kory i liści leczono choroby skóry i trudno gojące się rany.

Napar ze świeżych lub suszonych kwiatków służył natomiast do sporządzania okładów przy zapaleniu spojówek. Odwarów z owocków używano przede wszystkim jako leku przeciwbiegunkowego.

Stare księgi mówią, że gałązki z liśćmi i kwiatkami położone na zbożu, myszy rozpędzają, a koniom są tak obmierzłe, iż w żłób włożone, konie od najlepszego obroku wstrzymują.

Obecnie wiadomo, że wszystkie części czeremchy – z wyjątkiem miąższu owoców – zawierają glikozyd (amygdalinę), który rozkładając się, wydziela kwas cyjanowodorowy, zwany także kwasem pruskim. Stąd pewne właściwości trujące tej rośliny.

W owocach amygdalina koncentruje się w nasionach, natomiast ich miąższ jest jadalny. Zawiera on spore ilości cukrów, kwasy organiczne (głównie jabłkowy, cytrynowy i askorbinowy), dużo garbników, olejek eteryczny oraz specyficzne glikozydy cyjanogenne i fitoncydy.

Owocki zjadane na surowo są cierpkie i mdłe, nadają się natomiast do wyrobu wina, nalewek i likierów oraz jako surowiec na dżemy i marmolady.

Fitoncydy zawarte w owocach mają zdolności bakteriobójcze i przeciwgrzybicze. Odwar z owocków czeremchy stosuje się przy chronicznym zapaleniu migdałków i w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Spożywanie świeżych owoców zaleca się przy wszelkiego rodzaju grzybicach i zapaleniach bakteryjnych. Niekiedy w celach leczniczych pozyskuje się także korę czeremchy, zdejmując ją wiosną z młodych gałązek. Zawiera ona specyficzne glikozydy – laurocerazynę i izoamygdalinę, olejek eteryczny i garbniki. Sporządza się z niej odwary pomocne w leczeniu chorób przeziębieniowych, którym towarzyszy podwyższona temperatura oraz przy dolegliwościach reumatycznych. Kąpiele stóp w mocnym odwarze z kory czeremchy pomagają zwalczać grzybicę.

Odwar z kwiatów czeremchy bywa stosowany w chorobach oczu, a przykładany na wrzody, przyśpiesza ich gojenie.

Kąpiele z dodatkiem naparu z kwiatów mają działanie antyseptyczne i oczyszczające. Zaleca się je również w leczeniu świerzbu i niektórych chorób skórnych.

CIEKAWOSTKA

im później zbierze się owoce, tym mniej gorzkie i cierpkie są w smaku.