Przywrotnik pospolity

[Gość zoska1977]

Wygląd, występowanie i cechy charakterystyczne

Przywrotnik jest byliną osiągającą wysokość 10-30 cm, kwitnącą od maja do października. Wytwarza krótkie kłącze i rozetę okrągławonerkowatych liści, często po deszczu lub rosie pokrytych kropelkami wody - to efekt działania występujących na ich ząbkach szparek wodnych (hydatod) Łodyga w dolnej części jest gęsto owłosiona, w górnej części gęsto rozgałęziona, często płożąca się. W okresie kwitnienia roślina wytwarza krótkie, wzniesione łodygi zakończone wiechowatymi kwiatostanami. Kwiaty są drobne, żóltozielone, z podwójnym kielichem, natomiast nie posiadają korony kwiatowej. Są zebrane w dość gęste pęczki. Owocem przywrotnika jest stożkowaty orzeszek. Nasiona przywrotnika powstają bez procesu płciowego (apomiksja).

Nazwa przywrotnik pospolity odnosi się do gatunku zbiorowego - licznych spokrewnionych z sobą gatunków, część z nich jest rzadka, inne przystosowały się do specyficznych warunków bytowania (np. górskich łąk).

Przywrotnik występuje dość powszechnie, najczęściej na łąkach, w wilgotnych lasach o trawiastym poszyciu, przy leśnych ścieżkach, na nasypach i przydrożach. Wymaga gleb pulchnych, głębokich, trochę podmokłych, dobrze znosi gleby gliniaste, a źle wapień.

Nazwy ludowe: nawrotnik (Podlasie), gwiazdosz (Sandomierskie), gojnik (Krakowskie), gęsi ślad lub gęsie łapki (Kieleckie), lwia łapa (Pomorze).

Surowiec, skład chemiczny i działanie

Surowcem leczniczym jest kwitnące ziele przywrotnika, wraz z przyziemnymi liśćmi. Należy je zbierać w początkowym okresie kwitnienia i suszyć w warunkach naturalnych, w miejscu przewiewnym i ocienionym, w temperaturze nie przekraczającej 40 stopni. Zawiera przede wszystkim garbniki, substancje goryczowe, fenolokwasy, węglowodany i związki mineralne.

Garbniki zawarte w zielu działają ściągająco i przeciwzapalnie, hamują też drobne krwawienia i dobrze wpływają na skórę i błony śluzowe. Poza tym przywrotnik stymuluje tworzenie soków żołądkowych, działa rozkurczowo i poprawia przemianę materii.

Zastosowanie lecznicze i dawkowanie

Przywrotnik wpływa lekko ściągająco na błony śluzowe, hamuje rozwój mikroorganizmów i działa przeciwko nadkwasocie. Wpływając na wydzielanie soków żołądkowych poprawia wchłanianie i trawienie pokarmów. Używa się go przede wszystkim przy nieżytach żołądka, wzdęciach i nadkwasocie, a zewnętrznie do okładów, przemywania oczu przy zapaleniach spojówek (w mieszankach z rumiankiem i świetlikiem), do irygacji i płukania.

Napar z 10-25 g ziół na pół litra wody można stosować zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Przy zaburzeniach trawienia należy pić 1/3 do 1/2 szklanki dwa do trzech razy dziennie. Przemywanie tym naparem blizn dobrze wpływa na ich regenerację. Przyspiesza także gojenie uszkodzeń śluzówek, również nadżerek. Stosowany jednocześnie zewnętrznie i wewnętrznie poprawia elastyczność naskórka i ułatwia usuwanie jego przebarwień.

Odwar z równych części ziela przywrotnika, ziela majeranku, liścia rozmarynu, kwiatu jasnoty i korzenia pięciornika przynosi dobre efekty we wspomagającym leczeniu anemii.

Zastosowanie magiczne

You're my Lady's Mantle, graceful summer flower

Reigning kisses filled with magic at this dawning hour

Unfold your leaves of liquid mystery

Show me golden splendor, love me for eternity

Przywrotnik jest uważany za roślinę żeńską, poświęconą Wenus (w chrześcijaństwie - Marii) i związaną z żywiołami Wody i Ziemi. Jest używany do wzmacniania zaklęć związanych z urodą, płodnością, wszelkich działań kobiecych i w regulacji cyklu miesięcznego. Krople wody zbierane rano z liści przywrotnika były używane przez alchemików - uważano, że są niezbędne do formuły transmutacyjnej. Mówi się też, że ich picie zwiększa wrażliwość na świat duchowy, przynosi szczęście i prowadzi do pozytywnych zmian w życiu.

W wierzeniach skandynawskich przywrotnik jest związany z boginiami Frigg i Hel, symbolizuje runę Berkano.