Szept

Krokodyl

1 post w tym temacie

Krokodyl symbolizuje światło i cień, czas, noc. Księżyc; rzeki, moczary; potęgę, wta­jemniczenie; moce zła, piekło, diabła, Le-wiatana; śmierć; obłudę, fałsz; nieczułosc, złośliwość; złość, prześladowanie, wściekłość;

chciwość, żarłoczność; żądzę, płodność; bez­radność; bezruch; niemotę; egzotykę; rozum;

sędziego; wróżbitę; uzdrowiciela.

Krokodyl w mitach — dźwigacz i podpo­ra Ziemi, bóstwo księżycowe i nocne, żar­łoczny jak Noc pochłaniająca zachodzące Słońce, pan prawód i Chaosu, łączący w so­bie symbolikę śmierci i zmartwychwstania, nocy i poranka, wcielenie transcendentnych sił. żywotnych, zob. Rak. i

<br style="page-break-before: always;" clear="all"> Krokodyl nilowy w staroż. Egipcie, zwią­zany z wodą. Słońcem i wegetacją, bóstwo zarazem słoneczne i chtoniczne, mogące też być wcieleniem boga Ziemi i obrazem duszy odprowadzanej na tamten świat. Czczony jako symbol rozumu boskiego, gdyż, jak on, nie ma języka i, jak on, widzi z zamknię­tymi oczami (mowa tu oczywiście nie o za­mkniętych powiekach, ale o półprzejrzystej błonie ochronnej, jaką krokodyl może prze­słaniać gałki oczne). Jego oczy w sztuce egip. są emblematem wschodu i światła, szczęki — tortur, a ogon — zachodu i ciem­ności. Atrybut bogów zboża i płodności, boga świata podziemnego. Buto, i boga Setha (identyfikowanego z czasem z gr. de­monem Tyfonem, wcieleniem płodności, gniewu, złości i złośliwości). Sanktuarium boga krokodylowego, Sebeka, opiekuna kró­lów, pogrzebów, asystującego przy ważeniu dusz, pożercy dusz grzesznych, znajdowało się w prowincji Fajum, w bagiennej kotli­nie tektonicznej mrowiącej się od kroko­dyli, której stolica otrzymała nazwę Croco-diiopolis.

Krokodyl — egip. symbol bezradności (z powodu nieruchawości i braku języka), podniesiony jednak do roli fallicznego emble­matu płodności na równi z bajecznym fenik­sem, gdyż odradza się z błota jak feniks z popiołów; symbol Egiptu, podobnie jak ichneumon (mangusta, „szczur faraonów"). „Wasz wąż egipski wylęga się z waszego mułu za sprawą waszego słońca, tak samo jak wasz krokodyl" (Antoniusz i Kleopatra 2,7 Szekspira, tł. L. Uiricha).

Krokodyl, lilia i cibora papirusowa — emblematy egip. krainy zmarłych.

Krokodyl — tyrania władzy; prześlado­wanie małych i słabych stworzeń zamieszku­jących rzeki. Jego wrogami miały b'yć man-gusty i delfiny.

Liczba — 60, babilońska liczba astro­logiczna: krokodyl składa 60 jaj, które po­trzebują 60 dni, aby się otworzyć; życie kro­kodyla trwa najwyżej 60 lat. (Prawda jest oczywiście inna; np. samica składa od 20 do stu jaj; zwierzę dożywa niekiedy przeszło stu lat).

Krokodyl u staroż. Żydów — zwierzę nieczyste, wcielenie Zła, Lewiatana. „Czy wyciągniesz Lewiatana wędą, a powrozem skrępujesz pysk jego?" (Hiob 40,20).

<br style="" clear="all">

Krokodyl u dawnych Arabów — sędzia, wróżbita.

Krokodyl w chrześcijaństwie — demon;

mądrość, ostrożność, przewidywanie. Prze­widuje powodzie nilowe (jak rak i żółw). Atrybut św. Teodora (legionisty rz„ daw­nego patrona Wenecji, męczennika) przed­stawiany wymiennie ze smokiem, i św. Pa-chomiusza, 290—346, twórcy cenobityzmu chrzęść, (wspólnego życia zakonnego); wg le­gendy święty miał przepłynąć Nil na grzbie­cie krokodyla.

Krokodyl w śrdw. — żądza, żarłoczność. W plastyce krokodyl ze związanym pyskiem był atrybutem Postu; występował też jako wierzchowiec — uosobienie Lubieżności. Ząb krokodyla — afrodyzjak, amulet.

Łzy krokodylowe — obłuda, fałszywe współczucie; przysłowiowy zwrot gr.-łac. o ludziach współczujących bliźniemu w bie­dzie, której sami byli przyczyną; oparty na mniemaniu, że krokodyl płacze przed po­żarciem ofiary. W okresie wypraw krzyżo­wych spotkano się na Wschodzie z poglą­dem, że krokodyl płacze, aby wzbudzić litość, a zbliżającego się dobroczyńcę chwy­ta i pożera.

Krokodyl — piekło. Wg pojęć lud. może on pochłonąć, jak piekło, całego człowie­ka. Jeden z potworów świata podświado­mości.

Krokodyl — uzdrowienie. W folklorze różne części ciała zwierzęcia uchodzą za lek na wiele chorób.

Krokodylowe łajno — odmłodzenie. Sma­rowały nim twarze i szyje stare kobiety, aby odzyskać gładką skórę.

Krokodyl — niebezpieczeństwo; złośli­wość, zniszczenie; zasadzka. Podstępny spo­sób łowów na ptaki i ssaki: ukryty pod powierzchnią wody a. w błocie zwierz na­głym ciosem ogona a. pochwyceniem za nogę i szybkim obrotem dokoła osi przewraca ofiarę i topi.

Krokodyl — władca sekretów życia i śmier­ci, symbol wtajemniczenia, wiedzy okulty­stycznej, światła i cienia; potwór-pożerca, najbliższy krewniak bajecznych smoków (a w rzeczywistości ostatnie żyjące ogniwo łańcu­cha ewolucyjnego łączącego nas z olbrzy­mimi gadami kopalnymi, a zarazem naj­bliższy krewniak ptaków!).

Krokodyl — egzotyczne, nieosiągalni*, za­bójcze, szkaradne dziwo. Przysłowie: „Jeśli

<br style="page-break-before: always;" clear="all"> nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby" (Zemsta 2,8 Aleksandra Fredry). W astrologii: znak Koziorożca.

........................................

Słownik symboli Władysława Kopalińskiego

1

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na stronach

Żeby dodać komentarz, musisz założyć konto lub zalogować się

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą dodawać komentarze

Dodaj konto

Załóż nowe konto. To bardzo proste!


Zarejestruj nowe konto

Zaloguj się

Posiadasz już konto? Zaloguj się tutaj.


Zaloguj się teraz

  • Przeglądający   0 użytkowników

    Brak zarejestrowanych użytkowników, przeglądających tę stronę.