Wiwern

[Szept 1 659]

Wiwern (wiwerna lub wywerna) – mityczny gad ze średniowiecznego, europejskiego bestiariusza.

Nazwa "wiwern" pochodzi z języka angielskiego (wyvern), i wywodzona jest od nazw rzek Wye i Severn w hrabstwach Herefordshire i Worcestershire. Jest to wysoce prawdopodobne, ponieważ wiwerny w ikonografii, legendach, heraldyce są szczególnie popularne w Wielkiej Brytanii, zwłaszcza zaś w tym regionie. Wizerunki dwunogiego smoka przyniosły na Wyspy Brytyjskie, prawdopodobnie jako godła wojskowe, rzymskie legiony, które z kolei przejęły ten symbol od Daków.

Wiwern przestawiany jest zwykle jako kilkumetrowej długości gad, z jedną parą nóg uzbrojonych w szpony i parą błoniastych skrzydeł, z długą szyją i ogonem, często zakończonym harpunim, jadowitym grotem. Niekiedy z podobnym grotem na końcu przedstawiany jest język wiwerna.

Początkowo wiwerny były tożsame ze smokami, przedstawianymi pierwotnie zawsze z jedną parą nóg.

W średniowiecznej Europie smok, w tym i wiwern, stanowił alegorię szatana. W postaci wiwernów i smoków przedstawiano często biblijne bestie, uosabiające szatana. Imię wiwerna równoważyło się z wojną, grzechem i zarazą (wierzono, że przenosi on dżumę). Wierzono również, że mieszkał w pieczarach, gdzie gromadził ogromne skarby.

Kryptozoologowie wysuwają hipotezy, że smoki i wiwerny w legendach różnych narodów stanowią echo spotkań pierwotnych ludzi z reliktami pterozaurów.

Obecnie, głównie za przyczyną gier RPG i literatury fantasy traktowane są jako osobny gatunek mitycznych bestii, słabszy i mniejszy od smoków właściwych, które przedstawia się jako stwory o czterech łapach

Wiwerny są jednym z popularniejszych stworzeń średniowiecznego heraldycznego bestiariusza. Szczególnie popularne są w heraldyce brytyjskiej. Przedstawiane bywają w różnych barwach heraldycznych, w różnych pozycjach. Najczęściej stosowane są jako trzymacze heraldyczne ale często też jako klejnot herbowy lub godło. W dawnych legendach herbowych trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź, czemu stworzenie uznawane w mitologii za tak złowrogi i szatański symbol tak chętnie przyjmowane było jako element herbu. Popularność wywerna w heraldyce brytyjskiej można wyjaśnić faktem, że wywern stał się symbolem Artura a później całej Walii. W najstarszej ikonografii związanej z legendą o św. Jerzym smok zwykle przedstawiany jest jako wiwern.

Najbardziej znane wiwerny w heraldyce brytyjskiej wiwerny jako emblemat dawnych władców Mercji, złoty wiwern na fladze Wesseksu i wiwerny w herbach rodu Arbuthnott. W Polsce wywern stał się herbem Piastów czerskich[1]. Pojawienie się wywerna w polskiej heraldyce, sfragistyce i numizmatyce należy łączyć z recepcją legend arturiańskich w średniowiecznej Polce[2].

Wiwerny stosowane są również w heraldyce wojskowej, m.in.w godle 43. Brygady z Wessex i 37. US Armor Regiment.

Źródło: wikipedia