SymboPorównanie gry w szachy ,z astrologią i kartami tarota .

[Mistyk 243]

Ukryta symbolika gry w szachy

Posted on 14 marca 2016

Chyba każdy z nas chociaż raz w życiu próbował zagrać lub nauczyć się gry w szachy. Większość ludzi nazywa to pogardliwie sportem dla jajogłowych i uważa za nudną grę. Bo, cóż może być w tym pasjonującego? Szachownica, szesnaście białych i czarnych bierek, jakieś wymyślne figury i zasady związane z wykonywaniem ruchów. Nuda jak nic… I tu niestety osoby te nie mają racji. Patrząc na tę grę z zupełnie innej perspektywy mamy przed sobą odwołujący się do archetypów oraz obfitujący w bogatą symbolikę obraz. Korzystając z własnych doświadczeń oraz inspiracji innych osób pragnę ukazać szachy w zupełnie innym świetle, wykazując ich związki z takim tradycjami ezoterycznymi jak tarot oraz astrologia. W przypadku tarota będę odwoływał się do kart z Wielkich Arkan.

Odrobina historii nie zaszkodzi

Od razu zaznaczę, że nie zamierzam się tutaj rozpisywać o historii szachów, gdyż nie jest to moim celem. Nadmienię jedynie, iż gra ta, według oficjalnych źródeł, wywodzi się z Indii. Stamtąd trafiła do Persji w VI w. n.e. Wraz z podbojem Persji grę tę przejęli oraz zmodyfikowali Arabowie. W X-XI wieku szachy trafiły do Europy, gdzie przeszły kolejną ewolucję.

Zasady gry

Rozpatrując to zagadnienie w bardzo ogólnikowy sposób dochodzi się do wniosku, że gracz dysponuje wolną wolą w zakresie podejmowania decyzji, przestrzegając przy tym obowiązujących zasad. Musi się jednak liczyć z tym, iż jego akcja pociągnie odpowiednią reakcję ze strony przeciwnika i poniesie on wtedy adekwatne konsekwencje. Mówimy w tym momencie o prawie karmy: każdy skutek ma swoją przyczynę. Tak, jak w życiu.

Pole gry

Szachownica jest kwadratem składającym się z 64 pól, które tworzą odpowiednio 32 jasne i 32 ciemne kwadraty. Dla zachowania standardu nazywa się je kolorem białym oraz czarnym. Kwadrat jest symbolem świata materii, czterech żywiołów (powietrze, ogień, woda, ziemia), czterech stron Świata, czterech pór roku oraz bazowej świadomości (postrzegającej rzeczywistość za pomocą pięciu zmysłów). Czarne oraz białe pola symbolizują dualizm oraz polaryzację sił (dobro i zło, noc i dzień, pierwiastek męski i żeński, ekstrawersja i introwersja, odwaga i tchórzostwo, egoizm i altruizm, itp., itd.). Liczba zewnętrznych pól szachownicy tworzących jej obwód wynosi 28, co jest równoważne 28 dniom cyklu księżycowego.

Centralne umieszczenie na szachownicy dwóch krzyży: greckiego oraz św. Andrzeja, spowoduje, iż zostanie ona podzielona na osiem części. W tradycji astrologicznej są one nazywane odpowiednio jako: krzyż solarny związany z dwoma równonocami (wiosenną oraz jesienną) i przesileniami (letnim oraz zimowym) i krzyż galaktyczny (wyznaczający święta i władców sezonów: wiosennego, letniego, jesiennego oraz zimowego).

Bardzo interesujące znaczenie ma liczba 64. Po dodaniu do siebie tworzących ją liczb 6 oraz 4 otrzymamy liczbę 10, która odpowiada z kolei karcie nr 10. Przedstawia ona Koło Fortuny. W mitologii rzymskiej boginią kierująca ludzkimi losami była właśnie Fortuna. Ponadto liczbie 64 jest równa liczba heksagramów w chińskiej sztuce wróżenia I-Ching. Zauważalne są też inne podobieństwa: sześć linii heksagramu odpowiada sześciu typom figur szachowych, a liczba wierszy oraz kolumn szachownicy odpowiada ilości trigramów I-Ching, która też wynosi osiem.

 

Gracz

Osobę gracza należy powiązać z kartą nr 1 przedstawiająca postać Maga. Proszę zwrócić uwagę, że jej symbolika zawiera m.in. drewniany stół, na którym znajdują się przedmioty odpowiadające czterem żywiołom oraz cechom:

• pieczęć (żywioł ziemi – zaplecze, zgromadzone doświadczenia),
• miecz (żywioł powietrza – intelekt),
• puchar (żywioł wody – intuicja),
• drewniana laska (żywioł ognia – wola, działanie).

 

Stąd też o sukcesie bądź porażce gracza będą decydowały jego zgromadzone doświadczenia, poziom intelektu oraz głos intuicji, które przełożą się bezpośrednio na podejmowane przez niego decyzje w trakcie gry. Podobnie jak w życiu. Wygrana będzie wymagała siły woli, cierpliwości oraz wyrzeczeń. Symbolizuje to karta nr 8 – Siła. 

Przegraną należy zinterpretować w symboliczny sposób jako zwycięstwo ego, kiedy gracz staje się niewolnikiem swoich  niskich popędów. Doskonale oddaje tę sytuację karta nr 15 – Diabeł. Chęć wygrania szybko i za wszelką cenę pozbawia możliwości zwycięstwa. Chodzenie na skróty w życiu nie popłaca. Powściągliwość oraz opanowanie (karta nr 14 – Wstrzemięźliwość), zapewniające balans i umiar pomiędzy pragnieniami ego a wzniosłym celom wyższego Ja, są gwarantem wygranej. Wracając jeszcze do symboliki karty Maga warto zwrócić uwagę na dwa symbole: znak nieskończoności nad głową maga oraz opasującego talię węża, który trzyma w psyku własny ogon. Symbolizują one nieskończoność, wieczność oraz uwikłanie w ciągły cykl narodzin i śmierci. Można też je zinterpretować jako informację o tym, iż człowiek jest istotą o nieskończonym potencjale. Jeżeli nie wyciągnie on odpowiednich wniosków z rozgrywanych partii w życiu, będzie w nieskończoność popełniał błędy.

Figury

Każda z grających stron ma do dyspozycji zestaw szesnastu bierek, które składają się z:

• ośmiu pionów,
• dwóch wież,
• dwóch skoczków,
• dwóch gońców,
• jednego hetmana,
• jednego króla,

Pion pomimo pozornej słabości oferuje ze swojej strony dosyć ciekawe możliwości. W początkowej fazie gry, kiedy żaden ruch nie został jeszcze wykonany, pion odpowiada charakterystyce karty z numerem 0 – Głupcowi. Rozpoczyna on dopiero swoją podróż. Jest na samym jej początku. Brakuje mu doświadczenia. Fakt, że pion nie może się cofać, ani przeskakiwać innych bierek, implikuje iż musi się on konsekwentnie posuwać na przód. Ponieważ jego możliwość ruchu ograniczona jest do pola kwadratu (świata materii) należy go powiązać z żywiołem ziemi i planetą Wenus. W przypadku kiedy przejdzie całą szachownicę, dostąpi promocji, czyli możliwości wymiany na silniejszą figurę tego samego koloru (wieżę, gońca, skoczka lub hetmana). Można to porównać do żywota eremity, który wędruje samotnie w poszukiwaniu oświecenia (karta nr 9 – Eremita) i w końcu je osiąga, ale dzięki swojej ciężkiej i wytężonej pracy.

Wieża symbolizuje ograniczenia, blokady, trudności, wspieranie się na wyżyny oraz zdobywanie doświadczenia przez ciężką pracę. Jest to odpowiednik mentora. Ma możliwość poruszania się w dowolnym kierunku, po liniach pionowych i poziomych. Linie te zawsze tworzą ze sobą kąt prosty i w zależności od umiejscowienia wieży na szachownicy mogą tworzyć symbol krzyża lub węgielnicy. Figura ta jest często wykorzystywana jako przeszkoda uniemożliwiająca dostęp królowi przeciwnika do pionka, który dochodzi do promocji – działa jako wsparcie własnych pionów. Z drugiej zaś strony może też być ustawiana jako blokada przed pionem przeciwnika, aby przeszkodzić mu w dalszym marszu i np. osiągnięciu promocji. Biorąc pod uwagę te aspekty trafnym będzie powiązanie tej figury z żywiołem ziemi oraz planetą Saturn. W tarocie jej odpowiednikiem będzie karta nr 7 – Rydwan.

Skoczek uosabia postać wojownika, który charakteryzuje się dużą żywotnością, zapałem a zarazem zuchwałością. Wyróżnia się on spośród innych bierek tym, że w przeciwieństwie do nich może zignorować inne bierki stojące mu na drodze i przeskakiwać przez nie. Jest też, podobnie jak pion, jedyną figurą mogącą rozpocząć partię. W sprzyjających okolicznościach może nawet zaatakować hetmana, który jest najsilniejszą figurą, będąc poza zasięgiem jego ataku. Droga jego przemieszczania przypomina odwróconą literę L. Róża Skoczkowa jest pozycją, z której skoczek może zrobić osiem ruchów. Przy takiej pozycji łącząc ze sobą punkty możliwych ruchów z aktualną pozycją skoczka otrzymamy symbol krzyża maltańskiego. Figurze tej odpowiadają żywioł ognia oraz planeta Mars, a w tarocie karta nr 13 – Śmierć.

Goniec, jak sama jego nazwa wskazuje, pełni rolę posłańca, nosiciela informacji. Jest to moim zdaniem bezpośrednie nawiązanie do postaci bóstwa Hermesa lub Merkurego. Sposób poruszania się gońca po przekątnych pól tworzy symbol krzyża św. Andrzeja. Symbol ten można zinterpretować jako połączenie ze sobą dwóch pierwiastków: męskiego oraz żeńskiego (woda oraz ogień), co świadczy o androginicznym charakterze gońca jako figury. Trafnym zestawieniem jest powiązanie tej figury z żywiołem powietrza oraz planetą Merkury i kartą nr 6 – Kochankowie.

Hetman jest najsilniejszą figurą w grze – może poruszać się w dowolnych kierunkach i o dowolną liczbę pól. Potocznie jest też nazywany damą lub królową i powiem szczerze, że ta żeńska forma bardziej mi odpowiada. Ponieważ figura ta zawiera w sobie pierwiastek żeński, to bez wątpienia jej odpowiednikami będą: żywioł wody wraz z Księżycem oraz karta nr 2 – Arcykapłanka. Może ona oznaczać zarówno matkę jak i instytucje religijne (kościoły, kapłani). Należy zwrócić szczególne uwagę na symbolika karty nr 2, która doskonale oddaje właściwości tej figury. Postać kobiety oraz księżyca nie wymagają wyjaśnień. Obecność dwóch filarów (czarnego i białego) symbolizujących dwa przeciwstawne elementy (męski oraz żeński), a także symbol krzyża greckiego doskonale oddają w obrazowy sposób to, że możliwości ruchów hetmana/królowej są w zasadzie połączeniem możliwości wieży oraz gońca. Całości dopełnia trzymana w rękach przez kapłankę księga TORA. Tutaj dochodzi do gry słów. Czytając to słowo od litery R wspak otrzymany słowo ROTA, które można odnieść do karty nr 10przedstawiającej Koło Fortuny. Jak pamiętamy, karta ta jest odpowiednikiem szachownicy.

Król jest bez wątpienia kluczową a zarazem specyficzną figurą w szachach. Nie może zostać zbity ponieważ głównym celem przeciwnika jest jego osaczenie. Figurę tą należy powiązać z pierwiastkiem męskim, żywiołem ognia oraz Słońcem, a także z kartą nr 11 – Sprawiedliwość. Król może symbolizować zarówno władzę (ustawodawczą, sądowniczą, wykonawczą) jaki i ojca, a także wolę oraz działanie. Proszę zwrócić uwagę na symbolikę karty: znajdują się tam miecz oraz waga. Wizualizacją sposobu poruszania się tej figury – ruch o jedno pole w dowolnym kierunku (pionowo, poziomo lub na ukos) – jest obraz dwóch kwadratów. Mniejszy, odpowiadający polu, na którym stoi król, jest zawarty w większym wyznaczającym maksymalny zakres ruchu. Łącząc ze sobą wierzchołki tych figur otrzymujemy trójwymiarowy obraz piramidy, na której szczycie stoi figura króla. Oddaje to w symboliczny sposób jego pozycję oraz status.

Na zakończenie

To tyle z mojej strony. Zdaję sobie sprawę, że moja interpretacja symboliki szachów może się różnić od tej, która była dotychczas prezentowana i znana. Mam nadzieję, że osoby grające w szachy zaczną postrzegać tą grę w symboliczny sposób, a osoby interesujące się symboliką zaczną grać w szachy. Czego Wam i sobie życzę.

Źródła:

1. THE ESOTERICISM OF THE CHESS – Samael Aun Weor,
2. ESOTERICISM OF THE GAME OF CHESS RELATED TO FREEMASONRY,
3. The Symbolism of Chess by Titus Burckhardt,
4. Pion_(szachy), licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed,
5. Wieża_(szachy), licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed / do opisu ruchów dodano wizualizację krzyża,
6. Skoczek_(szachy), licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed / do opisu ruchów dodano wizualizację krzyża maltańskiego,
7. Goniec_(szachy), licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed / do opisu ruchów dodano wizualizację krzyża św. Andrzeja,
8. Hetman_(szachy), licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed / do opisu ruchów dodano wizualizację krzyży: solarnego i galaktycznego,
9. Król_(szachy), licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed / do opisu ruchów dodano wizualizację piramidy,
10. Szachownica, licencja: CC-BY-SA 3.0 Deed / do opisu szachownicy dodano opis numeryczny pól stanowiących jej obwód,